مهمترین بیماریها و علل تلفات شترمرغ در پنج سال گذشته ایران

»» مهمترین بیماریها و علل تلفات شترمرغ در پنج سال گذشته ایران
با توجه به روند روبه رشد صنعت پرورش شترمرغ و استقبال نسبتا خوبی که در این زمینه در ایران صورت گرفته است و با توجه به نو پا بودن این صنعت و کمبود اطلاعات و تجربه کافی در نگهداری و پرورش صحیح شترمرغ، لازم است عواملی که موجب بیشترین درصد تلفات در طی یک دوره پرورش می شود را یادآور شویم ولی باید مجددا به این نکته توجه کافی داشته باشیم که همیشه پیشگیری بهتر از درمان می باشد و با رعایت نکات بهداشتی و واکسیناسیون و برنامه صحیح مدیریتی از بروز بسیاری موارد ابتلا و تلفات می توان جلوگیری نمود. <در مزارع ایران بیشترین عامل تلفات جوجه شترمرغ ها، عواملی هستند که به راحتی و با هزینه های کم قابل پیشگیری می باشند که جهت آگاهی شما به چند نمونه از آنها اشاره گردیده است:

بیشترین علل تلفات جوجه شترمرغ در سنین اولیه و زیر یکماهگی مربوطه به عفونت کیسه زرده می باشد که معمولا بروز آن باعث تلفات از روزهای اول تا حدود یکماهگی می گردد.
عفونت کیسه زرده را می توان به سه مرحله تقسیم بندی کرد:
الف- عفونت پیش از انتقال به دستگاه جوجه کشی.
ب- عفونت پس از انتقال به دستگاه جوجه کشی.
ج- عفونت بعد از انتقال به هچری.
..عفونت پیش از انتقال به دستگاه جوجه کشی معمولا در اثر عدم رعایت موازین و اصول بهداشتی در مرحله تخم گذاری، جمع آوری و نگهداری تخم شترمرغ می باشد.
برای پیشگیری از وقوع این بیماری لازم است حتما پس از جمع آوری تخمهای موجود، ابتدا پوسته تخم های آلوده را به آرامی توسط دستمال کاغذی و یا پارچه نرم استریل شده پاک نمائیم و اگر بقایای کود و آلودگی در خلل و فرج های تخم باقی است، توسط یک برس نرم آنها را کاملا پاک کرده و سپس با استفاده از مواد ضدعفونی کننده مناسب سطح پوسته تخم را ضدعفونی کنیم.
گاهی اوقات استفاده از مواد ضدعفونی کننده نامناسب و یا بکار بردن روشهای غلط ضدعفونی می تواند باعث بروز و افزایش ریسک ورود عوامل عفونی به داخل تخم گردد.
پس از انتقال تخمهای شترمرغ به دستگاه جوجه کشی، با توجه به افزایش دما و رطوبت محیط ، معمولا شرایط مساعدی جهت رشد و فعالیت عوامل عفونت زا فراهم می گردد، در صورتیکه شرایط استریل و بهداشتی در دستگاه های جوجه کشی رعایت نگردد میکرو ارگانیسم های موجود در دستگاه و یا ورود تخمهای آلوده دیگر به داخل دستگاه می تواند باعث انتقال عفونت به تخمهای دیگر شود به همین خاطر باید از قرار دادن تخمهای آلوده در دستگاه جلوگیری شود و پس از هربار تخلیه دستگاه کاملا شستشو و ضدعفونی گردد.
پس از انتقال تخمها به دستگاه هچری، معمولا با شکسته شدن پوسته تخم و پاره شدن پرده کوریو آلانتوئیک که خود نقش مهم و باز دارنده ای را در پیشگیری از ورود عوامل عفونت زا بر عهده دارد، در صورت وجود میکرو ارگانیسم ها در محیط دستگاه این عوامل به راحتی از طریق مجرای بند بافت که هنوز کاملا بسته نشده است وارد کیسه زرده شده و در آنجا سریعا رشد و تکثیر می یابند و به دلیل ارتباط خونی بین جوجه و کیسه زرده عفونت از طریق رگهای خونی وارد بدن جوجه شترمرغ شده و باعث بروز آلودگی و تلفات در جوجه میشود. در این مرحله لازم است که شرایط بهداشتی در دستگاه کاملا رعایت شود و پیش از ورود تخم جدید به دستگاه و پس از هر بار تخلیه، دستگاه کاملا ضدعفونی گردد. همچنین پس از خروج جوجه از تخم سریعا محل بند ناف جوجه ضدعفونی شده و جوجه های تازه از تخم در آمده به محیطی بهداشتی و عاری از عوامل عفونت زا منتقل شوند. 2- بیماری های میکروبی دستگاه گوارش بیشترین عامل بروز بیماری های گوارشی در جوجه شترمرغ ها عفونت های باکتریائی می باشند که از آن دسته می توان به عفونت های کلستریدیائی ، کلی فرمی، سالمونلائی و پزودوموناسی اشاره کرد.
عفونت های روده و اسهال عفونی در جوجه ها معمولا در اثر رشد و تکثیر باکتری های گرم منفی حاصل می شود که مهمترین آنها E.Coli ، سالمونلا و پزودوموناس می باشند.
اولین علائم بروز این بیماری، کسالت و گوشه گیری جوجه ها و خشک شدن پوست پای آنها می باشد که متعاقب آن ورود باکتری ها به داخل جریان خون و بروز آنژیت و تب در انتها حادث شدن مرگ رخ خواهد داد.
بررسی های انجام شده بر روی نمونه های مبتلا در 5 سال گذشته نشان داده است که بیش از 50% عفونت ها کلی باسیلی و نزدیک 13% عفونت سالمونلائی و 37% نیز سایر موارد عفونت زا را شامل می شود. در موارد شدید، آلودگی و ابتلا به آنژیت و اسهال در جوجه شترمرغ های زیر 3 ماه سن بین 30-20 درصد تلفات به همراه داشته است که این امر مجددا لزوم رعایت کامل اصول بهداشتی و مراقبت و کنترل شدید بهداشتی از جوجه های شترمرغ بویژه در ماه های اول زندگی را خاطر نشان می سازد. آنژیت کلستریدیائی و آنتروتوکسمی
دو بیماری فوق عامل بیشترین تلفات باکتریائی در شترمرغ های ایران می باشند. کلستریدیوم ها جزو میکروارگانیسم های فلور طبیعی روده هستند. در مواردی که هر نوع استرس ناگهانی، تغییر در جیره غذائی و یا تغییر در مواد تشکیل دهنده و نوع جیره مصرفی حیوان انجام گردد این دسته میکروبها با رشد و تکثیر سریع در روده ها باعث دفع مقادیر زیادی سم در محیط روده می گردند (این باکتری بر اساس نوع سم تولیدی به تیپ های A,B,C,… تقسیم بندی می گردند).
سموم دفع شده باعث التهاب شدید در روده ها (آنژیت) می شود و این سموم پس از جذب از جدار روده وارد جریان خون شده و موجب بروز آنتروتوکسمی و مرگ سریع و ناگهانی در شترمرغ می گردد. در کالبد گشائی ها، معمولا حیوان تلف شده را با معده ای پر از مواد غذائی، روده پر خون و ملتهب، ضخیم شدن موکوس روده و گاهی اوقات خونریزی در روده می بینیم که این علائم در آنتروتوکسمی فرمن (که معمولا در سنین بالاتر به چشم می خورد) معده و سنگدان خالی و روده های پر خون و پر گاز با جداره های نازک می باشد و معمولا نقاط نکروتیک بر روی لایه سروز رئودنوم و ژئوژنوم روده به رنگ سفید یا زرد دیده می شود. همچنین گاهی در حیوانات کوچکتر انباشتگی سنگدان و پر خونی ریه و کبد نیز به چشم می خورد.
بهترین راه مقابله با این بیماری همانطوریکه در ابتدا هم ذکر شد پیشگیری می باشد که در حال حاضر به این منظور استفاده از واکسن آنتروتوکسمی در سنین سه هفتگی و تکرار مجدد بعد از سه هفته بهترین نتیجه را به همراه داشته است.
در مراحل همه گیری (اپیدمی) آنتروتوکسمی حاد در جوجه های زیر سه ماه، بهترین راه درمان استفاده از داروی تتراسایکلین خوراکی به صورت محلول در آب آشامیدنی به همراه واکسیناسیون می باشد و در موارد انفرادی (آندمیک) هم استفاده از مشتقات پنی سیلین به صورت تزریق در عضله بال بهترین نتیجه را به همراه داشته است.
..
با توجه به موارد ذکر شده، می توان بهترین راه کاهش تلفات در جوجه شترمرغ های جوان را به صورت زیر جمع بندی نمود:
1- رعایت کامل موارد بهداشتی در هنگام جمع آوری تخمها
2- رعایت کامل نکات فنی در هنگام ضدعفونی تخمها
3- انبارداری مناسب و رعایت مسائل بهداشتی
4- ضدعفونی به موقع دستگاه های جوجه کشی اعم از ستر و هچر
5- پرهیز از قراردادن تخمهای آلوده در کنار تخمهای سالم، چه در هنگام انبار داری و چه در هنگام جوجه کشی
6- استفاده از دستگاه های مجزا جهت ستر و هچر
7- ضدعفونی بند ناف جوجه به محض خارج شدن جوجه شترمرغ از تخم
8- قرار دادن جوجه های تازه از تخم در امده در محیطی گرم و بهداشتی
9- جداسازی محل نگهداری جوجه های مشکوک به بیماری از جوجه شترمرغ های سالم
10- جدا سازی محل نگهداری جوجه بر اساس سن و رعایت فاصله میان جایگاه های نگهداری جوجه شترمرغ های جوان با شترمرغ های مسن تر بویژه تا سه ماه اول زندگی
11- پرهیز از تغییر ناگهانی جیره و یا اجزا آن
12- رعایت اصول بهداشتی در هنگام تهیه جیره و استفاده از مواد اولیه مرغوب و مطمئن
13- ملزم کردن کارکنان مزرعه بویژه کارکنان جوجه کشی و بخش نگهداری جوجه شترمرغ های جوان به رعایت کامل موارد بهداشتی
14- و در انتها استفاده از نظرات متخصصین آگاه به علوم روز

نویسنده متن فوق: » محمد رضا زارع ( دوشنبه 86/10/17 :: ساعت 11:37 عصر )